Deutsche Pünktlichkeit

Toen ik bij het circus Pipo werkte werd er 's avonds natuurlijk ontspannen. Na de lange werkdagen zaten we bij pot en pint te praten over... Circus natuurlijk. Een van de circussen waar er steeds met grote lof over gesproken werd, was het Duitse circus Roncalli. Er werden mij foto's getoond van het prachtig interieur en stilaan werd ik benieuwd naar deze verborgen parel. Duitsland heeft een rijke circuscultuur maar het was nog nooit in mij opgekomen om daarheen te gaan. Het zit er namelijk vol Duitsers met hun Pünktlichkeit. Dat botst een beetje veel met mijn vrijgevochten natuur. Maar bij nader inzien is het net dat naar wat ik op zoek ben. Clowns die nog steeds volgens de regels van de kunst en 'oldschool' hun vakmanschap opvoeren. Bij nader inzien is het mogelijk dat Duitsland het enige land is die nog clowns van de oude stempel in zijn pistes heeft staan.

Toen Marquis me vertelde dat Roncalli zijn tenten net over de grens recht had gezet in Monchengladbach. Hij zei me dat er wel eens het een en het ander interessants zou te vinden zijn. Dus maakte ik mij klaar voor de reis. Twee liter koffie om de tweehonderd dertig kilometer te overbruggen: check. Een camera om het hele gebeuren mee vast te leggen: check. Een gezonde dosis nieuwsgierigheid: check.

Wanneer ik in de buurt van Monchengladbach kwamen sprongen de reclameborden al in het oog. Net als in Belgie zijn er in Duitsland geen geheimen om publiek naar de tent te lokken. Geen reclame, geen volk. Zelfs voor een gevestigde waarde. Maar Roncalli doet natuurlijk net dat ietsje meer. Niet enkel kleine borden die vastgemaakt zijn aan verkeerspalen maar ook gigantische posters, groter dan mijn caravan, aan grote reclamemuren.

Toen ik voorbij het circus reed viel mijn mond open. Ik heb een zwak voor oude roulottes, zo'n typische circus woonwagentjes. Roncalli had er een heel wagenpark van. Ik ging hogerop om de omvang van het circus te bekijken en het was indrukwekkend. Weinig traditionele circussen slagen er nog in om met dergelijke omvang rond te reizen.

Bovenal was het niet enkel kwantiteit maar ook een bijzondere kwaliteit. De tent was nog opgezet zoals ze het vroeger deden, niet met lelijke spanbanden maar nog met ouderwetse touwen. Alles straalde er een geweldige circusgeschiedenis uit. Het materiaal was wel nieuw maar de technieken kwamen voort uit een ambacht die zich al eeuwen lang ontwikkeld.

De eerste glimpen van de clowns die ik opving waren bij de entree van het publiek. Voor je in de circustent bent ga je in Roncalli eerst door de banlieus van het circus. Kraampjes met Heise Wurstel, PopCorn en Zuckerwatte, vrolijk gemaakt met het huisorkest die er opzwepende deuntjes speelt. De clowns zijn als het ware het vriendelijke uitnodigende gezicht van het circus en trakteren alle bezoekers op een snoepje.

Mijn verwachtingen stegen want er liepen op het eerste zicht meerdere clown personages rond. Zou het kunnen dat ik hier, na zoveel zoeken, een echte clown aan het werk zou zien? Om die vraag te beantwoorden moest ik nog even op mijn honger blijven zitten. Door mijn enthousiasme voor dit circus was ik natuurlijk veel te vroeg aanwezig. Zo had ik alle tijd om de charme van dit circus in me op te nemen.

Het ticket gaf me recht op een plaatsje in rang C waar een van de piste garcons mij een zitje gaf. Dit zijn de minste plaatsen maar ik was desalniettemin blij als een klein jongetje. Ik was lustig foto's aan het maken van het interieur en van onze garcon zodat hij me teken deed. Hij wees me erop dat ik geen flits mocht gebruiken. Natuurlijk stemde ik in waarom hij mij ook een nieuwe plaats gaf. In de loges voor aan de piste. Wat een geweldig circus dacht ik.

De eerste clowns die we zagen verschijnen waren in de opening van het circus. Een witte clown! Dit was de eerste keer dat ik een witte clown aan het werk mocht zien. Hij speelde er zij aan zij met een august op een bellenspel. Het was een plaatje die de geschiedenis van de clownerie eer aan deed. Dit personage is dus een rechtstreekse afstammeling van de originele clown. Voor mij was dit geweldig om mee te maken. Je vind er namelijk niet meer zo veel. Het is een redelijk ondankbare rol. En verder heeft hij al veel van zijn functies overgedragen aan de spreekstalmeester. Toch is een goede witte clown een figuur die gezag uitstraalt en aandacht van het publiek opeist.

Deze witte clown gaat onder de naam van Fulgensi Mestres. Deze Spanjaard studeerde drama aan het Institut del Teatre in Barcelona en voltooide zijn vocale en vioolstudies aan het Conservatorium Superior de Musica del Liceu. Gensi, Fulgensi zijn clown naam, vormt als een witte clown de tegenhanger van de stomme augustus. Hij ziet zijn taak niet in mensen laten lachen, maar in poëzie in de ring brengen.

Bravo Gensi want je vervult je rol met pracht en praal.

Het volgende clown nummer was er eentje van Carillon. Door de poezie en het gebruik van objecten leek het mij op een clown met Russische achtergrond. Niets was minder waar. Want Carillon aka Paolo Casanova is blijkbaar een opgeleide ontwerper van auto's en motoren uit Turijn. Zijn nummer was goed bestudeerd en zeer poetisch. En bovenal, zijn haar kon toertjes beginnen draaien. Voor mijn zoektocht naar old-school clownerie is dit een dikke duim. Maar ik zou Carillon niet bij de traditionele clowns klasseren. Deze hybride combineert het beste uit zijn wereld met de poezie van de clownerie. Waarom ook niet?

Lachen had ik echter nog niet gedaan in deze voorstelling. Maar daar zat verandering in te komen, Gensi verscheen opnieuw in de piste. Na een introductie op trompetviool begon hij aan zijn goocheltruck. Maar net op het moment van de zaubersprauche kwam de august Chistirrin oplopen. Deze 27 jarige clown van een derde generatie clowns kondigde het begin aan van een authentieke entree van een witte clown en een august.

Met opbouwende frustratie herbegon Gensi zijn goocheltruck. Hoe Chistirrin Gensi zijn nummer eerst met dolkomisch enthousiasme verstoorde deed hij dat nu met muziek. Maar het resultaat was dezelfde, Gensi stuurde Chistirrin weg met het woord: Raus. Dit bleef zich herhalen, de ene keer werd het de goochelarij met muziek, de andere keer met acrobatie verstoord. Maar door de opbouwende spanning en energie bleef het verrassen en mondde dit nummer uit in het ene lachsalvo na het andere. Chistirrin bleef het publiek verbazen met zijn veelzijdige talenten. Hij is niet alleen een grappig persoon maar ook een geweldige acrobaat een een goede muzikant.

Maar dit kon enkel floreren door de geweldige prestaties van Gensi. Als een meester verplaatste hij zich in de piste. Zonder af te doen aan zijn gezag gaf hij plaats aan de fratsen van de august. En zonder uit zijn rol te vallen bracht ook hij het publiek aan het lachen. Dat moet je maar doen, als serieuzeneus!

Verder waren er nog twee Russische clowns, Eddy Neumann en Anatoli Akerman, die als charmante-acrobatische vertellers de harten van het Roncalli-publiek trachtten te veroveren. Leuk om te zien hoe de verschillende stijlen van de clownerie in dit circus verenigd worden onder een tent. Elkeen vervuld zijn functie en samen versterken ze mekaar.

Het was een leerrijke reis naar Duitsland. Misschien is die Deutsche Pünktlichkeit toch nog zijn voordelen.

Bravo Roncalli! Het zijn zijn zeker voorvechters in het behoud van het cultureel erfgoed van het circus.